معماری منظر چیست ؟ نگاهی به هنر تلفیق طبیعت و فضا

معماری منظر یکی از شاخه‌های مهم معماری است که به طراحی و سازمان‌دهی فضاهای بیرونی با توجه به نیازها و آرزوهای انسان و همچنین حفاظت از محیط زیست می‌پردازد. معماری منظر از دیدگاه‌های مختلفی به محیط بیرون نگاه می‌کند و با استفاده از علوم و هنرهای مختلف، فضاهایی را ایجاد می‌کند که هم زیبا و هم کاربردی باشند.

معماری منظر نوعی تخصص است که رشته‌هایی مانند علوم اجتماعی، علوم مهندسی، هنر، فلسفه، ریاضی و … را در بر می‌گیرد. یک معمار منظر بر روی تمام ساختارهای بیرونی چه شهری و چه روستایی با هر نوع مصالح و با توجه به مسائل محیط زیستی مشغول به فعالیت است.

به عبارت دیگر معماری منظر به معنای طراحی، برنامه‌ریزی، تحلیل و بررسی، نگهداری و ترمیم زمین است. این معماری در واقع فرآیندی آگاهانه برای ایجاد برخی تغییرات فیزیکی در محیط است که شامل طراحی محیط و مکان‌های مرتبط با آن می‌شود.

معماری منظر سعی دارد کیفیت زندگی انسان‌ها را با توجه به سلامت و آسایش آنها بالا ببرد و تنش‌های او را کاهش دهد. همچنین لازم به ذکر است در این نوع از معماری دو مفهوم پایداری و مکان مورد توجه است. پایداری اشاره به میزان توانایی و مقاومت محیط برای ادامه بقا و مکان هم اشاره به فضایی دارد که در آن می‌توان تصاویر ذهنی خلق کرد و آن تصاویر را برای مدت طولانی به ذهن سپرد.

محققین و پژوهشگرانی که در زمینه معماری منظر فعالیت دارند به شدت به دنبال یافتن الگوهایی اصولی و منطقی هستند تا طبیعت را درک کنند، چرا که این حوزه از جمله حرفه‌هایی در حوزه معماری است که می توان تنوع بالایی را در آن اعمال نمود. در این نوع معماری، تاکید بالایی بر طراحی المان‌های فضای باز وجود دارد و علاوه بر این موضوع بر ایجاد تعادل مابین المان‌های نرم و سخت محیطی هم تاکید شده است.

اکنون بیشتر پروژه‌های طراحی فضاهای متعدد شهری، مکان‌های تفریحی، پارک‌ها و فضاهای این چنینی با طراحی شهری ارتباط دارند و تنها بخش بسیار جزئی آن به مناطق مسکونی مرتبط است. معماری منظر که بسیاری از آن به عنوان طراحی منظر نیز یاد می‌کنند به طراحی فضاهایی مانند حیاط، باغ، خانه‌های درون باغ و فضاهای این چنینی اشاره دارد.

این طراحی نه تنها آرامش روحی و روانی را برای انسان به ارمغان می‌آورد بلکه محیط را هم پاکسازی می‌کند و به تمام نیازهای انسان پاسخ می‌دهد.

از دیدگاه دیگر، معماری منظر را می توان طراحی شهری با سطحی پایین‌تر دانست که هدفش استحکام رابطه بین انسان و طبیعت است. وقتی سخن از معماری منظر به میان می‌آید منظور همان محیط اطراف و فضای قابل مشاهده‌ای است که به زیباسازی آن پرداخته است.

مهندس معمار که در زمنیه منظر فعالیت می‌کند وظایف مختلفی دارد و تنها وظیفه‌اش ایجاد بستر مناسب برای نمایش گل و گیاه نیست، بلکه او باید موارد مهم دیگری را نیز در نظر بگیرد که از جمله این موارد می‌توان به نیازهای انسان و زیبایی‌های طبیعی نیز اشاره کرد.

طراحی منظر بر اساس طراحی اقلیمی انجام می‌شود و توجه به انرژی‌های محلی و بهینه‌سازی در مصرف آنها اولویت آن است. در دنیای امروزی آلاینده های بیشماری در طبیعت وجود دارند و تامین و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و روشهای استفاده صحیح از آن به یک چالش تبدیل شده است که معماری منظر می‌خواهد با تکیه بر اصول معماری پایدار از پس این چالش بر بیاید.

به طور مثال موقعیت ساختمان و نحوه قرارگیری آن باید به نحوی باشد که آرامش و آسایش را در فضای داخلی خود ارتقا دهد و راهکارهای اصولی را به کار گیرد که کاهش مصرف سوخت را به دنبال داشته باشد. توجه معماری منظر بر ظرافت‌ها و کاربردی بودن فضا است تا در نهایت بتواند فضایی لذت بخش را ایجاد کند.

این سؤال که اصلا معماری منظر چیه ؟ رو می‌توان از دیدگاه‌های مختلف پاسخ داد. در ابتدا با یک بیان ساده؛ یکی از شاخه‌های مهم معماری که به بررسی، سازمان‌ دهی و زیباسازی فضاهای بیرونی بنا و محیط ها شهری می پرازد؛ معماری منظر Landscape Architecture گفته می شود.

اما به طور کلی، می‌توان گفت که تعریف معماری منظر هنر و علم طراحی و سازمان‌دهی فضاهای بیرونی است که با توجه به نیازها و آرزوهای انسان و همچنین حفاظت از محیط زیست انجام می‌شود. معماری منظر از دیدگاه‌های مختلفی به محیط بیرون نگاه می‌کند و با استفاده از علوم و هنرهای مختلف، فضاهایی را ایجاد می‌کند که هم زیبا و هم کاربردی باشند.

معماری منظر یکی از شاخه‌های مهم معماری است که نگرش آن به سازمان‌دهی فضاهای بیرونی ارتباط دارد. معماری منظر به‌منظور درک بهینه زیبایی‌های محیط بنا نهاده شده است تا بخشی از آسایش و راحتی انسان را فراهم کند. معماری منظر از دیدگاه‌های هنری، فلسفی، اجتماعی، روانشناختی، زیست‌محیطی و مهندسی به محیط بیرون می‌نگرد و با استفاده از عناصر طبیعی و مصنوعی، فضاهایی را طراحی می‌کند که نیازها و تمایلات انسان را برآورده کنند و همچنین با محیط زیست سازگار باشند.

ویژگی‌های معماری منظر

در بخش قبلی متوجه شدیم که معماری منظر چیست و چه پارامترهایی را مورد بررسی قرار می‌دهد. حال در این بخش قصد داریم تا ویژگی‌های این نوع معماری را مورد بررسی قرار دهیم. افرادی که فعالیت آن‌ها به معماری منظر مرتبط می‌شود، در جستجوی الگوهایی اصولی هستند تا به درک آن‌ها از طبیعت بهتر کمک کند. لازم به ذکر است که ویژگی‌های معماری منظر به افراد متخصص در این حوزه کمک می‌کند تا طیف گسترده‌ای از تنوع را در پروژه‌های خود اعمال کنند. مهمترین ویژگی این شیوه معماری عبارتند از:

• تاکید در طراحی اجزای فضای باز

از ویژگی‌های مهم این معماری می‌توان به تأکید آن در طراحی اجزای فضای باز اشاره کرد و همچنین تأکیدی که در تعادل بین المان‌های نرم و سخت فضا وجود دارد. طراحی که برای مکان‌های شهری مانند پارک‌ها و فضاهای باز در نظر می‌گیرند، ارتباط مستقیمی با طراحی شهری دارد و به بخش بسیار کوچکی از مناطق مسکونی ارتباط پیدا می‌کند. اصولی که در طراحی منظر رعایت می‌شود در کنار پاک‌سازی محیط، باعث آرامش روحی و روانی انسان‌ها شده و بخشی از نیاز آن‌ها را پاسخگو خواهد بود.

• توجه به رابطه میان انسان و طبیعت

استحکام بخشیدن به رابطه بین انسان و طبیعت یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این نوع معماری است. از جمله فضاهایی که در معماری منظر طراحی می‌شوند می‌توان به باغ، حیاط و حتی خانه‌های درون باغ‌ها اشاره کرد. در این معماری از جدیدترین فناوری‌های مهندسی برای سازمان‌دهی محیط پیرامون استفاده می‌کنند تا بالاترین سطح رفاه انسانی فراهم شود. شما با به‌کارگیری اصول این معماری در طراحی های مختلف مانند اصول طراحی ویلا 

هدف معماری منظر

ب نظر شما هدف معماری منظر چیست ؟ بر اساس تعریف‌های معماری منظر می‌توان گفت که این نوع معماری با هدف بهبود کیفیت فضاهای سبز و محیط‌های طبیعی ارائه شده است که بر روی فعالیت‌های انسانی، فرایندهای بوم‎شناسی و نظارت جلوه‌های بصری تأکید دارد. خدمات این نوع معماری بر اساس شیوه طراحی و مدیریت در سه دسته زیر قرار می‌گیرد:

• مقیاس خرد که شامل فضاهای باز درون‌شهری، عناصر طبیعی و محوطه‌های معماری می‌شود.
• مقیاس میانی که به مناطق بکر طبیعی در محدوده شهر و عناصری مانند جنگل، ساحل، رودخانه و موارد دیگر ارتباط دارد.
• مقیاس بزرگ که در حوزه برنامه‌ریزی منظر، پایداری و بوم‌شناسی آن است.

حوزه‌های فعالیت معماری منظر

زمانی که شما یک معمار منظر باشید، می‌توانید در حوزه‌های زیر به فعالیت‌های لازم بپردازید:

• طراحی فضاهای شهری از جمله معابر، پیاده‌روها، میدان‌ها، نقاشی‌های روی دیوار و موارد دیگر
• بررسی محیط و ارزیابی آن به منظور مدیریت بهینه
• بازسازی فضاهای مختلف شهری
• حفظ بناهای تاریخی و کهن
• طراحی و مدیریت فضاهای تفریحی مانند فضاهای عمومی ورزشی و یا پارک‌ها
• طراحی محوطه‌های مسکونی، صنعتی و تجاری
• ساخت تونل‌ها، پل‌ها و بزرگراه‌ها
• بهسازی اطراف خیابان‌ها
• بهسازی زیرساخت‌های شهری با نگرشی به آینده
• طراحی و بهسازی فضاهای پیرامون راه‌های شهری
• محوطه‌سازی فضاهای بیمارستانی، مجتمع‌های تجاری، اداری، مدرسه‌ها و موارد دیگر

شاهد زیباترین جلوه‌های بصری در سطح شهر، روستا یا محل زندگی خود، خواهید بود.

• در نظر گرفتن طراحی اقلیمی و نیازهای انسانی

یک مهندس معمار منظر علاوه بر توجه بر بسترهای گل و گیاه باید پارامترهایی که به زیبایی‌های طبیعی و نیازهای انسانی مربوط می‌شوند را در نظر بگیرد. لازم است بدانید که طراحی منظر را بر اساس طراحی اقلیمی انجام می‌دهند و باید بهینه‌سازی انرژی‌های محلی اولویت قرار گیرد. اهمیت به توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر و مصرف بهینه آن‌ها در این روزها به دلیل وجود آلاینده‌های زیادی است که در طبیعت شناسایی شده‌اند. در این مورد مهم، معماران از مفهوم پایداری استفاده می‌کنند. رسیدن به فضایی لذت‌بخش بر اساس توجه به ظرافت‌ها و در عین حال ایجاد فضایی کاربردی به ‌عنوان یک اصل مهم در معماری منظر شناخته می‌شود. برای درک بهتر، طراحی و نحوه قرارگیری ساختمانی را در نظر بگیرید که هم آسایش و راحتی را در فضای داخلی فراهم کند و هم در مصرف بهینه انرژی و سوخت مؤثر واقع شود.

جمع‌بندی

معماری منظر به عنوان زیرمجموعه از معماری و شاخه مهندسی عمران و شهرسازی است. هدف اصلی این رشته ایجاد فضا‌های بهینه در محیط‌های باز با ایده‌های خلاقانه با تکیه بر فناوری‌های نوین و تکنولوژی پیشرفته است. استفاده از این معماری موجب سلامت جامعه شده و در نهایت تأمین‌کننده سلامت، آرامش و رفاه افراد خواهد شد. از طرفی ارتباط بین انسان و طبیعت را ارتقا می‌بخشد. معماری منظر با کمک علوم مختلف سعی در ارتقا کیفیت محیط‌های پیرامون با مدیریت جلوه‌های بصری و زیبایی‌شناسی و اصول و قوانین معماری دارد.

معماری منظر

معماری منظر

معماری منظر

معماری منظر

معماری منظر

معماری منظر